17&ifgyh ifgy csj fgefxfj ds ,d >yd
Cknyh ek dkSfM+;k&fiFkkSjk ugha
vk;s jgsu] jk;iqj ek jgsuA ,d c ,d fgeky; ds rjkbZ iar uxj vkS nsl ds jkt/kkuh
fnYyh tk; [kkfrj ljdkjh nmjk dsj tqxkM+ tfexkA vdlj fdlkuu ds v?;u nmjk nsl ds
vkus Hkkxu ek gksck djr jgkA muds lkFk ^iSdst izksxzke* ds ,d vf/kdkjh vkS nqb
lgk;d tkck djr jgsaA vf/kdkjh dk iznsl ds ckgj nmjk tk; [kkfrj e/; iznsl ds
d`f’k lapyku; rss eatwjh ys; dk ijr jghA ;as csjdh fdlku ny ds lkFk tmus
vf/kdkjh dk tk; [kkfrj eatwjh feyh jgh] Å¡ ny jekuk gks; ds ,d fnuk ifgys csjke
ifj xsaA leL;k Bk<+ gks; xS fd ,d ckjfxu dsdk rS;kj dhu tk;A la;ksxcl ge
dmukS dke rs ^iSdst vkfQl* x;s jghA nmjk ny la;kstd viuss fe= ik.Ms; th ds yxs
rek[kw [kk; x;uA mudk ,d ckjfxu lqf/k vkbZA murs ge dcgw¡ b;k dgs jgsu fd ge
ik¡ps vl tehuh dk;Zdjru dk jkT; ds ckgj nmjk djS dk dcgw¡ ekSdk ugha feySSA tc rc ^vkfQl LVkQ* ds dmukS
vf/kdkjh ygk; fcgk; ds ckfx vkck djr gk¡A* ljkSrh rs lqikjh drjr ik.Ms; th gejs
b;k ckr ds lqf/k nsckcr cksysa ^*dk b; csj ds ^LVMh Vwj* ek viuk tk; pkgc\**
^^ge r ckfgj dgkSa tk; [kkfrj xksM+S mBk;s
jfgr gSA ;sa csjdh dgk¡ dsj ^Vwj* gS\**gekj tckc jgk
ik.Ms;
th tc iaruxj vkS fnYyh ds uke fyfgu r ge dqfyd mBsu vkS iw¡fN cbBu ^^Vwj dc tk;
dk gS\**
tckc
feyk ^^fdlku vktS jkr ds xkM+h rs fcykliqj tk; jgs gk¡A tgk¡ rs dky ldkjs ^Vhe
Vwj dehlu ,MtsLVesUV* djk; ds ny dsj izLFkku gksbZA**
ge
ek;wl gks; x;u] ,d ckjfxu ;sruk gjch dblu ds rS;kjh db lfdr gSA ik.Ms; th gekj
gkSlyk vQtkbZ djr dfgu ^^viuk dky lcsjs izLFkku db ds Hkze.k ny dk fcykliqj ek
idM+hA**
euS
eu ge xqusu&/kqusu] ny r ck?; gS iSlsUtj Vªsu rss tk; dkA gejs yxs dbvd
fodYi gk¡SaA ;srs tks ge fcykliqj ek ny dk u ik;u r bykgkckn rd r idfM+u yscA
ge ;k=k ek tk; ds jkth gksr ,d ljr Bksafd fngsuA ^Vwj vkS is ,MokUl* ik;s fcuk
u tkcA* ik.Ms; th [kqn vius gk¡Fks gekj vjth fyf[k ds gers nldr djkbu vkS
df<+ xsa eatwjh y; ds gejs vfxze ds cscLFkk djS dkA ge Å¡ nwukS lgk;du dsj
[kkst djk; ds cksyck;u] ts ny ds lkFk tkr jgsaA mudk ge le>k; fngsu fd Å¡
ik¡ps fcykliqj ek fVdVu dsj cscLFkk dbZ ysa;] rc rd ge lcsjs ds cl ij rs vk; ds
fefy yscA dmukS dkju cl tks fcykliqj ek ge ugha feyh r bykgkckn e t:j fefy tkcA
nwukS lgk;d fdlku ny ds lkFk ifgysm tk; pqds jgsaA Å¡ ik¡ps gegh vius ckru rs
fulksp db fngfuA ge mBk;u eksVj lk;fdy vkS ?kjs vk; ds fo|k th dk vius yEcs nmjk
e tk; dsj ckr crk;uA Å¡ cksyha ^^tbZ tgk¡ tk; d gks;A eghuk dsj v[khj vk; xk
gSA gejs yxs #fi;k iblk ugha vk;] ge rs u ekxcA** ge cM+s #rck rs cksysu ^^ge
viuk rs ,d iblk u ek¡xc] c#d vxys eghuk dsj ixkj ge vktS viuk ds gk¡Fks ij /kb
ds tkcA**
cgjgky]
fcpk: i.Ms; th [kqn dk;Zky; izeq[k rs gejs vfxze dsj eatwjh y; ds
^Mªkbax&fMlcflZx vkfQlj* rss lEidZ db ds ^bEizsLV euh* rss jde fudyck; ds
,d pijklh ds gk¡Fks] gejs ?kjs iB; fnfguA
jk;iqj rs fcykliqj [kkfrj tmu ifgy cl tkr jgh
mvk dVuh tk; ckyh xkM+h NwVS ds ifgysu igq¡p tk; [kkfrj pyr jghA cl fu/kZkfjr
le; ij NwVA fcykliqj fuj/kkfjr Vkbe rss vk/kk ?k.Vk ckn igq¡phaA ge vius fnekx
ek vkxs ds tk=k dsj xq.kk&Hkkx yxkcS ykxsuA cl LVS.M ij mrfj ds fjDlk r;
djr tkus feyk fd chrh jkr ds ckjg cts ds ckn rs blVaslu rs dmukS xkM+h ugha
NwVhaA tsruh Hkj xkM+h fcykliqj igq¡pha lc Bk<+ g¡bZaA mgk¡ rss cfu ds pyS
ckyh ?kyk;A gejs ftm ek ftm vkckA blVslu vk; ds Hkhrj ?kqlsu r fn[ksu fd lyxs
iysVQkjeu ij Hkkjh HkhM+ gS vkS tkf=u d ukxfjdu }kjk Hkkstu djck tk; jgk gSA ge
cf<+ x;u mvk iysVQkje dbZ tgk¡ rs dVuh tk; ckyh xkM+h NwVr jghA mvk jgk vyx
Fkyx vkS mgkSa ckyh xkM+h Bk<+ jghA gedk nsf[k ds nwukS lgk;d vk; xss gejs
yxsA fdlku ny ek gekj ,d fe=] pjeqfM+;k ckys] nkÅ e;kjke ?kyk; jgsaA Å¡ gedk
fnf[ku r cf<+ vk¡;s usjsA nqvk lyke ds lkFk [kqlh geg¡w tkfgj fdgsu vkS
vksš fdfguA Qsj dqyh ds lkFk gekj lkeku ysck; yb xssa vius ckys MCck ek vkS
Åij ds ,d lhV ij fcLrjcan ds cdlqvk [kqnS [kksfy ds QSyk; fnfgu] cksysa ^^flag
lkgc! ys rksj ^fjtcZslu duQeZ* gksxsA tkur gl] ^iSlsUtj Vªsu* ds ^tujy cksxh*
ek Åij ckyh cFkZ cj]s ts ifgys vkcS rs ikcS ckyh ckr gksFksA** NRrhlx<+h ek
rSa vkS rksj lEeku tud ekuk tkr gSA
rjh
ckyh lhV ek muds lkFk cbB x;uA nkÅ crkcS ykxsa fd jsyos ckys vius ek¡xu dk
eatwj djkcS [kkfrj pdk tke vkUnksyu d;s gk¡A fcykliqj ds turk tkf=u dk Hkkstu
ikuh dsj ijca/k d; jgh gSA bgkS iysVQkje ek iqM+h&lkx ck¡Vh x; jghA ge
ik¡ps ckr djr jgsu rcfgu ykmMLihdj psafpvku ^d`Ik;k ;k=h ?;ku nas! ckEcs dsydVk
esy ckjg ipiu ij jokuk gkus tk jgk gSA* vkUnksyu okil y; yhu xk jgk] ;srs mgk¡
Bk<+ Vªsus ,d ds ckn ,d] jekuk dhu tk; ykxhaA gekj ckyh Vªsu tmus ij cbB
jgsu] lcsjss nl cts NwVr jghA mvk jn~n db ds jkr ckyh ?kksflr gks; xS jghA
fygktk tc lc Vªsus NwfV xbZa rc var ek gekj ckyh Vªsu NwVA
b;k
ny ek fdlku ds ifjHkk’kk ckys fdfle fdfle vkS dbvd xkeu ds dqy rhl fdlkuu ds
lkFkS ge rhu tus ljdkjh veyk jgsuA fdlku ds ifjHkk’kk ckyh ckr b;k fd tsds uke
fju iqfLrdk gks;] mgS gksr gS fdlkuA vksdj /kU/kk pkgs tmu gks;A ;srs [kj [kj
fdlku r ny ek jgcS Hk]sa iS dbvd vku /kU/ks cktkS jgsaA [kkl rmj rs mdhyA vkS
Å¡ lc jgsa dchj iUFkhA b;k ckr r ckn ek tkus feyh fd Å¡ ik¡ps ,d [kkl rkjh[k dk
xksj[kiqj ig¡qp; pkgr gk¡A fdlku yksx dbvd xksy cuk; fygs jgsaA mufgu dmuk ek
lkfey jgsa lgk;d yksxA nkÅ] mudj Hkrht] muds lkFk ds ,d fdlku vkS gekjkS ,d vyx
xksy cfu xk jgkA NRrhlx<+ ek cMs+ fdlku dk nkÅ dgk tkr gS vkS e>ksy fdlku
dk xkSafV;kA gekj fe=] nkÅ e;kjke iVsy ^iksLV xzstqvV* jgsaA mudj ifj/kku jgk
ijnuh vkS dqrkZA mudj Hkrht gejs jhok ds d`f’k egkfo|ky; rs ^xzstq,lu* db ds
pkdjh ugha fdgs jgsaA b;k ifjckj dsj dbvd xkeu ek [ksrh gksr jgh vkS ,d ,d xk¡o
ek ifjckj dsj ,d ,d nkÅ dke lEgkyr jgkA
jkr
Hkj pyr fcgkus dVuh ig¡qfp ds cbB x;u bykgkckn ckyh iSlsUtj ijA lk¡> gksr
mrjsu bykgk ckn ekA lc gjfc;ku jgsa xaxk vluku djS dkA lgk;d fdlkuu dsj lgk;rk
djr ,Ddu dsj drkj Bk<+ djk; fnfguA laxe ek uko r; djk; fnfguA ge pkj tus
vkiu MQqyh vkiu jkx vykir vyxS jgsuA vluku ds ckn Hkw¡[k tksj ekfjlA nkÅ dgkSa
i<s jgsa fd tc tc bUnzk xk¡/kh bykgkckn vmrh gk¡] rc rc mvk beyh ckyh nqdku
rs tysch t:j e¡xmrh gk¡] tmus ds bgk¡ rs muds yfM+dbZa ek vkcr jghA nkÅ mgS
nqdku ds tysch [kk; pkgr jgsa vkS b;k ckr vluku fdgs ds ckn nksgjkbuA gedk mvk
nqdku dsj tkudkjh ugha jgh iS b;k tkur jgsu fd bykgkckn ds yksdukFk ctkj dsj
feBkbZ ljuke g¡bZA Hkq¡[kku] lq[kkr xj] Fkw¡d yhyr obfB x;u ,Ddk ijA mvk le;
yksdukFk ctkj ?kqlS ds eqgkusu ij jgk ljuke pM~Mk gksVyA iS nkÅ dk beyh rjh
ckyh mvk nqdku dsj tysch [kckcS dk jgk] tmu dsj bUnzk xk¡/kh [kkck djr jghaA
,Ddk ij rs mrfj ds /kqfl x;u yksdukFk ctkj ekA veyh ds isaM+ r ugha ns[kkuA ge
tkur jgsu ds tmusu nqdku ek bUnzk th ds bgk¡ tysch tk; ckyh ckr iw¡Nc mvk viusu
nqdku d crkbZA ;srs ,sjS ,d nqdku ds vkxs Bk<+ gks; ds bykgkcknh ygtk ek ckr
db ds crk;u fd gejs lkFk ckys fe= NRrhlx<+ rs vk;s gk¡ vkS mvk nwdku ds
tysch [kk; pkgr gk tmus dsj bUnzkth bykgkckn vk;s ij [kkrh gk¡A gejs tkudkjh ek
gS fd mvk nqdku bgS vk;] ;srs ge viuk ds nqdku ij vk;uA nqdkunkj Hk¡nmgha eqLdh
ekjr crkbu fd gejs firkth ds tekus rs tysch vkuUn Hkou Hksth tkr jgh vkbZ gSA
tkudkjh fnfgu fd tysch lcsjs cufr g]S vc rkth ugha vk;A ge dgsu **tysch dk ekjh
xksyh] cf<+;k nslh ?kh dsj iwjh lkx vkS ekyiqvk [kckbZ] tmus viuk ds nqdku
dsj uke NRrhlx<+ rd ljuke gks; tk;A**
nqdkunkju
ds ikslkd] nqdkuu ds lkeus Qaasdku t¡wB nksuek] fHkufHkukr ekNh vkS ldksju dk
nsf[k ds nkŠdk ukd vkS Hkš fldksM+r ge fn[ksuA š vcS rd ekVh ds ldksjk ughs
ns[ks jgsaA vksdj pyu NRrhlx<+ ek fcydqy ugha vk;A nqqdkunkj bykgkcknh pyu
ds vuq:Ik dfjgk¡ ek phdV yky v¡xÅNk vkS Åij phdV cfuvkbu ifgjs jgsaA dbvd m?kkj
?kyk; jgsaA ge gjfefBvk; ds pf<+ x;u nqdku ijA etcwju nkÅ] mudj Hkrht ?kyk;
vk; ds cbfB xsa] lk¡dj csUp ijA lkeus /kjs lk¡dj iS yEcs Vscqy ij /kjk tk; ykx
lkx] jk;rk] pVuh vkS vpkjA /kjh tk; ykxha nslh ?kh rs lsjkbZ iwjhA muds egd rs
Hkw¡[k vblu pVdh fd dgcS dk djhA Qsj
vk¡, Ekkyiqvk] ckn ek jcM+h ?kyk; vkbZA lc tfYnu lQk pV gks; xkA Hkqxrku db ds
mrfj vk;u lM+d ijA nkÅ [kkuk ds rkjhQ dsj iqy ck¡f/k fnfguA tkfgj fdfgu fd
nqdkunkj xUns gk¡sa iS nqdku vkS eky lkQ&lqFkjk] yTtr nkj vkS gS lLrA
[kk;s
ds ckn vkyl r ykxS ykx jgh iS t:jh jgh uxj cxkbZA ,Ddk r; dfj ds ifgys x;u
[kql: ckx Qsj tk; igq¡psu ,yQzsM ikdZ] tmu vc dgkcS ykx rS vktkn ikdZA nkÅ d
tkudkjh fngsu fd bgSa pUnz”ks[kj vtkn “kghn Hks jgsaA ysck; yS x;u laxzgky;
tgk¡ lkeusu vktkn ds ^fjokYoj fjokYo* djr iznjflr gS vkS fHkrjs gj vtk;c phtu
ds lkFk eeh ?kyk; ns[kk;uA tejsu ek gS usg: th rs lacf/kr laxzgky;A vksdk nsf[k
ds tk; igq¡psu vkuUn Hkou ¼LojkT; Hkou½A yxsu jgk Hkj}kt vkJe] vksdk nsf[k ds
vk; x;u jsyos blVslu vkS lkfey gks; x;u
fdlku ny ekA
y[kuÅ
[kkfrj xkM+h jkr ds NwV] tmu igq¡pk; fnfgl mgk¡ fcgkusA gekj pkj tus ds ny py
fnfgl lgj ckxSA bgk¡ fnu Hkj ckxr uckc dky ds vtc&xtc bekjru] Nrj eafty]
NksVk bekeckM+k] cM+k bekeckM+k&HkwyHkqyS;k ek HkwyHkVfd ds] fpfM+;k?kj
nsf[k ds] vehuk ckn ?kyk; ckfx ds vk; x;u pkjckx jsyos blVsluA mgSa rs ^ehVj
xst ykbu* dsj jsyxkM+h tkr jgha iaruxj dkA tmus dsj vfUre blVslu jgk dkBxksnkeA
jkr pfy ds] tk; igq¡pu fcgkus xksfoUncYyHk fo”ofo|ky; iar uxj] tgk¡ d`f’k esyk
ek lkfey gks; nsl dsj fdlku vk;s jgsaA blVslu ij fjDlk] rk¡xk] ,Ddk vkS vkVks
fjDlk rcS ugha jgr jgsaA esyk ek vkeS ckys fdlku nyu ds iwoZ lwpuk ds vk/kkj ij
cl vkS vLFkku fu?kZkfjr jgsaA cl ifgysu rs blVslu ds cbcs vk; vk; Bk<+
jghsaA gedk ik¡pu dk p<+k; ds fuj/kkfjr ^gkLVyu* ek mrkj fnfguA
mgk¡
ds dk;ZØe cgqr ^VkbV^ jgsaA gejs eu dk fgeky; [khaps jgkA nqb fnu bZekunkjh rs
^F;ksjh&izSfDVdy Dyklst* ek gkftjh ctkcr jgs vk;uA fn[ksu fd gkftjh ugha
yhu tk;A nkÅ rss pjpk db ds frljs fnuk fcgkusu tk; igq¡psu cl vM~Mk] tgk¡ rs
feuh cl ek lokj gks; ds pyfngsu uSuhrky dkA eu eksg fyfgl utkjk] tc cl p<+S
ykx igkjA cq#l ds Å¡ps Å¡ps fcjNu ij cM+s cM+s yky Qwy f[kys gk¡A cu ?ku?kksj
?kuk gSA lM+d vblu /kqekonkj ekuks tblu esgfj;u ds ^gs;jfDyi* gks;A+ lM+d ds
dcgw¡ ck¡;s cktw] lSdM+u ehVj cukPNkfnr xfgj [kk¡bZ ns[kk;] nfgus cktw
cukPNkfnr lSdM+u ehVj Å¡p igkjA cl eqfM+ tk; rc b;k utkjk myfV tk;A [kk¡bZa
gks; tk¡; nfgus cktw vkS igkj ck¡;s cktwA utkjk gedk vblu eksgs jgk fd ge lc
dqN fcljs jgsuA euS eu dqydr jgsu clA ns[ks utkjk dsj vkt cjuu db ldc dfBu gSA
eu ds lkeus Bk<+ gks; tkr gS mvk le; ds /k¡q/kdqj utkjk vkS rwfydk fp=r u db
ds lokj gks; tkfr gSS dyiuk ds ?kksM+
ijA
cl
igkj p<+r p<+r vkf[kj tk; ds Bk<+ HkS uSuhrky ekA ij;Vu ds *lhtu* rcS
ugha jgk ;srs HkhM+&HkMDdk de jgkA gksVy lLr jgsaA uxhpsu ds gksVy ek lkeku
/kjsu] tgk¡ rs uxhpsu gS uSuk>hy] tmu gksVy rs iwjh ds iwjh ns[kkr jghA
gjch&rjch gksVy rs mrfj ds >hy rV ij Bk<+ uko dk r; dfj ds pf<+
x;uA dbvd uko ;sa ikj rs nqljs ikj ^eky jksM^ db okys rV dk ibj pyhaA gekj
ukfod jgk ls;ku] ;srs gekj ckyh uko lc ukou rs fiNM+h jghA ge ldqpkr ldqpkr
ukfod rs dgsu ^^dkdk! Yks vkck ns · irckj gedk] ge uko [kscS tkfur gS] vkt
vksdj etk ,d csjdh iqfu ds yb ysbZA** ukfod dk lqukoS [kkfrj nkÅ db eq[kfrc
gks; ds crk;u fd ge uko [ksmc lh[ksu rS rc] tc ^iksLVsM* jgsu rS jhok ds
dqBqfy;k Qkje ekA mgk¡ chgj unh ds nqljs ikj dss etnwju dk unh ikj djkcS [kkfrj
jgh gS ljdkjh ukoA l;ku ukfod fnu Hkj ;sa ikj rs vksa ikj uko [ksor Fkdk jgk
gksbZA fcuk uk udqj fdgs idM+k; fnfgfl irokj gedkA ge gweqfd ds uko [ks;u vkS
gers vkxs tk; jghs ukou dk iNsyr gjfcu igq¡fp x;u eky jksM ckys rV ijA
uSuhrky
ek ns[kS ykbd cgqr dqN gSA le;kHkko jgk ge ik¡pu ds chpA gekj #fp ekuo fufeZr
dk ns[kS ek ugh jgh] yyd jgh izd`fr iznRr ns[Sk dkA gjch&rjch eky ek ckxr
nmvk lkgc [kkfrj ,d Bs NM+h cslkguA vkus lgju dl u r HkhM+ vf/kd jgh u xanxh
vkS jgh gS mgk¡ lhry LokLF; c/kZd eUn c;kjA u;uknsch dsj njlu gejs [kkfrj cs
ekuh jgk] rYyhrky jgk nwjA py fngsu pk;ukihd ns[kSA le; cpkcS [kfrj lM+d Nk¡fM+
ds ghaB fngsu idM.Mh ijA B.M r jgh] ij igkM+ p<+r gejs ik¡pu rs nwj tk; ds
fugkjr Bk<+ jghA g¡Qjh ds dkju gekj ik¡psu dsj b;k emu tk=k jghA
igkM+ ij lh<+hnkj [ksr r gbu gk¡] cLrh
?kyk; Åij vkS rjh g¡bZaA vius eSnkuh {ks= rs vyx ifjos”k ns[kr eu izlUu gksr
igq¡fp x;u pk;ukihdA mgk¡ yxh jgh gS ,d cM+h nqjchuA fdyksfeVju nwj nwj rd
ns[kkr jgh] izd`fr dsj fojkV] cjQ dsj lqisn pknjA dgkSa vkdkl Nqvr vfdgk; šp]
dgkSa ceu :ihA ekuks mvk pknj ek lyoV ijh gk¡A lqf/k vk; xS xqyke vyh ds xkbZ xty dsj
^fcLrj dh lyoVksa ls vglkl gks jgk gS]
rksM+k gS ne fdlh us djoV cny cny dsA*
lq#t
nsmrk vkiu fnu Hkjs dsj ^M;wVh* iwjh djr c<++s pys tkr jgsa vLrkpy dbZA
pkjkS db utj Qsjr yxsu ns[kku ,d lqisn eSnkuA mgk¡ igq¡ps ij ik;u fi?kyr cjQ
dsj pknjA crkck xk fd vcS gkYkS ek cjQ fxjh jgh] tmu fi?ky xS gh] tRr dRr tkxu
ek volsl vcgw¡ cjdjkj gk¡A fgeky; ds cjQ dk gk¡Fks rs mpkcr] tmu vuHkwfr HkS
vksdj cjuu djr ughs cfu jgk vk;A mvk cjQ ds xsan cuk; cuk; ,d nqljs ij Qsadr
dqN nsj b;k [ksy [ksyr vglkl Hkk fd fnu cwM+S pyk gSA fBdkuk nwj gSA vcS igkj
mrjS d gSA cgqfj vk;u mgk¡] tgk¡ yxh gS nqjchuA tejs ds ,d isaM+s rjh ,d tu
LVksOg ckjr ns[kkuA ykx fd mvk pk; cucS dsj rS;kjh djr ykx gSA vksgh db ge
ik¡ps cf<+ x;uA
lSykuh
^lhtu* vcS ugha vkck jgkA Qjcjh dsj vk[khj jgkA mgk¡ cus nqdkuu dsj Bhgk [kkyh
jgsaA pk; cukcS ckys ds yxs cbBS d dqNw ugha /kjku jgkA Hks¡qb ij cbfB x;u vkS
pkj pk; ds vkMZj n; ds ,d iSdsV fcLdqV fygsuA fcLdqV ds lkFk pk; ih ds #fi;k nl
ds nqb uksV] vksds dbZ c<+k;uA mvk] vmj #fi;k chl dsj ek¡x fdfglA HkM+fd x;u
vkS dgsu ^^ge yksx jk;iqj ls pydj fcykliqj] dVuh] bykgkckn vkSj y[kuÅ gksrs gq,
;gk¡ rd igq¡ps gSaA pk; fcLdqV ftl jsV ls ysrs jg]s mlh jsV ls isesUV dj jgs
gSaA rqe mlls nqxuk nke dSls ekx ldrs gks\*^
dbfyvk; ds crk;s jgk fd mvk ,d xjhc fc|kjFkh
vk;A vxys l= ek vksdk dkyst ek izosl ys; dk gSA esgur etnwjh dS ds] nqb iblk
tksfj ys; d gSA vksds [kkfrj] mvk rjh rs pf<+ ds bgk¡ lkeku <ks; ds ys
vkcr gSA futZu ek vdsys cbB tc dmukS lSykuh pk; ds Qjekbl djr gS r pk; cuS ds
fi;k; nsr gSA dke dfBu vkS le; tk;k djS
ckyk gSA rjh rs p<+kbZ pf<+ ds vk;s Fkds ekns lSykuh dsj pk; fivk; ds
lsok djr gSA b;k lc lqfu ds nkÅ #fi;k ,d lkS ds uksV fudkfj ds ns; ykxsaA mvk
gk¡Fk tksfj ds dgs jgk fd mvk vius esgur vkS ykxr dsj ys[kk yxk; dss tmu nke
cur gS vksrs vf/kd ys; dk uktk;t ekur gSA vksdk dmukS gd ughsa vk; fd mvk
vf/kdgk ys;A
cgqjr
ds nkj idM+su yEck jkLrk] lM+d ckykA v¡f/kvkjh jls jls v¡tksjh d yhyr tkr
jgahaA cnjh mfB vkbZ jghaaA ,d ygnjk cjfl ds vkus dmus dbZ df<+ xbZ jghaA
ycfjvk; fngs jgh b;k dguwr fd lk¡> dsj cj’kk vkS lcsjs dsj >xM+k tYnh ugh
iVSA iS cnjh d; xbZ jgha gedk ik¡pu dk ljkcksjA lcsjs cl ek pf<+ ds cgqfj
x;u iar uxjA nwljs fnuk m¡gk ds fo”ofo|ky; ds dk;ZØe dsj lekiu lekjksg jgkA
vksek gkftj jgsuA cf<+;k Hkkstu djk; ds] mgk¡ ds izcU/ku cl ek cbBk; ds
igq¡pk; fnfgl jsYos blVsluA jkr ds xkM+h ek lokj gks; ds py fngsu xkM+h cnyr
fnYyh dkA
vkbZlh,vkj
¼bf.M;u dkSafly vkQ ,xzhdYpj fjlpZ½ fnYyh ek fdlku nyu ds BgjS dsj cscLFkk
ytj&itj jghA jk;iqj ckys gejs ny dk] ,u-,l-lh- ¼us”kuy lhM dkiksZjslu½ ds
ifjlj ek BgjS dsj ijca/k jgkA bfRrQkd rs mgkW gedk fefy xsa Hkwiky flsg vkS
R;kxh thA bZa ik¡ps ejkSn Qkje ds ^lhM izsklsflax* ek eghuu gejs lkFk jfg ds
dke fdgs jgsaA ^vkbZlh,vkj* ds vk;kstu ek igq¡psu] ;sds [kkfrj gkftjh ds
vkSipkfjdrk fuckgS [kkfrj iaft;u djk; ds] lesVu Msjk&lkeku vkS vk; x;u
^flVh*A tgk¡ tmu tmu tkxk ge fn[ks jgsu] mgk¡ mgk¡ nkÅ gjsu dk ns[kk;uA jk’Vªifr
Hkou] ikfyZ;kesUV gkml nwfju rs ns[kcr] bf.M;k xsV ysck; yb x;uA dukVIysl vkS
tarj&earj ns[k; ds jkt/kkV vkS ykyfdyk ?kyk; cxk;uA lkeusu ds tkek elftn dk
?kyk; ns[kk;uA okil gksr mrfj x;u vkxjk ekA vdcj ckn”kkg ;sdj uke /kjk;s jgsa
vdcjkcknA mgk¡ ds elgwj ykyfdyk vkS rktegy ns[kk; ds ysck; yb x;u vius pkj tusu
ckys ny dk cl rs Qrsiqj lhdjhA mgk¡ rs cgqfj ds iqfu vk; x;u vkxjk] tgk¡ rs pfy
ds tk; igq¡psu c`UnkcuA [kkl [kkl tkxk ckfx&?kwfe ds eFkqqjk ek p<su jsy
ij vkS cgqj pysu] jk;iqj NRrhlx<+ ds vius fuokl dkA
fdlku ny ek lkfey mdhy yksx ekSdk
fudkfj ds df<+ xk jgsa xksj[kiqj] tgk¡ dchjiUFk dsj dbukS vk;kstu jgkA Å¡
ik¡ps gedk fnYyh e ughas HksVkusA vkxjk ek tc lgk;d yksx ny ds BgjS [kkfrj ,d
/kjelkyk dsj cscLFkk fdfgu] rc Å¡ ik¡ps ns[kkusA murs ik¡pu rs lgk;du dsj dmukS
ckr ij gks; xS rw&rw] eSa&eSaA ge le>mrk djk; ds lUuck; r fngsu] iS
mdhy ny vkiu okilh ukxiqj gksr r; fdfglA mufgu ds lkFk dbvd vmjkS fdlku ukxiqj
ckys ekjx rs tk; [kkfrj eq[; ny rs dfV ds vyx gks; x jgsaA ge fgefxfj ds ,d >yd
ik; ds jkth&[kqlh] cgqfj vk;u] jk;iqj NRrhlx<+ ds vius fuoklA
No comments:
Post a Comment